1. Провады ў войска
Праводзілі абрад звычайна вясной ці восенню, як ідзе прызыў. Провады ладзілі за дзень да адпраўлення ў войска. Спачатку едуць на імшу ў касцёл хрышчоныя бацькі з хлопцам. Маці ў гэты час пячэ хлеб. Бліжэй к абеду ў двары збіраюцца сваякі, суседзі, бабка-павітуха, моладзь. Калі сын вяртаецца з касцёла яго сустракаюць усе госці з музыкантамі, а маці з бацькам частуюць яго свежым хлебам, які спякла яму ў дарогу. Пасля чаго госці праходзяць у хату і адразу ж сядаюць за святочны стол. У гэты час бабка-павітуха абносіла навабранца свянцонай вадой, і толькі пасля гэтага пачыналася дарэнне — уручэнне падарункаў навабранцу. Першымі адорвалі хрышчоныя бацькі – звычайна “грашыма на канверты”. Затым дарыла свой падарунак дзяўчына, гэта была хустачка з вышытым яе імем, а потым суседзі і знаёмыя. Падчас застолля бабуля падавала ўнуку пярловую кашу з лыжкай са словамі: “еш бабуліну кашу і не забывай вячэру нашу”. Пасля дарэння пачыналася святкаванне з песнямі і танцамі. Святкавалі аж да раніцы. Пасля гуляння маці павязвала сыну ручнік, як часцінку роднай хаты, і ўсе разам праводзілі яго да месца адпраўлення на службу. Навабранец у дарогу браў з хаты кавалак асвечанага хлеба, каб аберагаў яго ад усяго благога. Затым у падзяку за тое, што госці прыйшлі правесці яго ў войска, кланяецца ўсім нізка ў пояс, а маці тым часам ставіць яго абутак у сенях каля дзявэй, каб хутчэй вярнуўся да дому. Вечарам, калі ўсе госці разыйдуцца, маці з усёй сям’ей становяцца на калені перад абразом і моляцца, каб у хлопца была добрая і лёгкая служба.
2. Пярэпыты
1 этап – прыход перапытчыцы:
“У нашай мясцовасці перапытчыца ішла не адна, а разам з жаніхом, які з сабой нёс падарункі для нявесты і яе сям’і, а таксама незамужнімі дзяўчатамі”. Прыходзілі часцей у першай палавіне дня. Звычайна перапытчыцай была сваха, якая магла ўпэўнена і з гумарам шмат гаварыць. Адзенне ў яе было яркім. У руках несла каравай, спечаны маці жаніха. І толькі калі пярэпыты адбываліся ўдалыя, перад адыходам да хаты аддавала гэты каравай маці нявесты і гаварыла, каб чакалі ў хуткім часе сватоў. Ідучы па дарозе, спявалі песні, а дзяўчаты варажылі: перапытчыца пускала чырвоную стужку на зямлю і круціла яе, а дзяўчаты павінны былі на яе наступіць, калі якая наступіла, то хутка выйдзе замуж.
2 этап: агляд хаты і надворных будынкаў:
Прыйшоўшы пад драўляную браму, якая ўстаноўлена на ўваходзе ў падворак, перапытчыца пачынала галасіць, прыгаворваючы: “прыйшла перапытаць, пераглядзець усё ў гэтай хаце, ці засылаць сватоў да нявесты…”. Жартоўна перапытвала-шуткавала, ці хочуць яе тут бачыць, ці адкрыюць ёй вароты. У станоўчы адказ сям’і нявесты перапытчыца, жаніх і дзяўчаты праходзілі ў двор, віталіся з гаспадарамі, кланяліся адзін аднаму ў пояс. Перапытчыца першай справай прадстаўляла жаніха, і паведамляла мэты свайго прыходу. Адразу, без усякага запрашэння, прымаецца абглядаць падворак, стан хаты, гаспадарчых пабудоў. Многія дзеянні адбываліся з жартамі. Праглядала, “… ці шашаль не паеў, праглядала сцены вялікім цвіком, стукала па іх…”. Бо па прыходу да хаты пасля пярэпыт усё, што бачыла, трэба будзе расказаць бацькам жаніха.
3 этап: частаванне пірагом:
Як усе сядуць за стол, выходзіла нявеста і, пачынаючы з перапытчыцы і жаніха, раздавала па кавалачку пірага, які сама пякла, гасцям. Аднак ніхто не спрабаваў пірага, пакуль перапытчыца першай не пакаштуе і не ацэніць яго на смак. Дачакаўшыся пахвалы за прыгатаваны смачны пірог, нявеста сядала каля бацькоў, а гаспадар хаты ўставаў і запрашаў усіх пачаставацца перш пірагом, а пасля і стравамі, якія прыгатавала жонка з дачкой.
4 этап: знаёмства з сям’ёй:
Перапытчыца несла з сабой у маленькім мяшочку жменьку манет, каб прыйшоўшы ў хату, кінуць у куце, для таго, каб падчас застолля “пасароміць” нявесту, што не вельмі добра прыгатавалася да прыходу гасцей, дрэнна вычысціла хату, а таксама паглядзець на яе рэакцыю: што яна будзе рабіць. Нявеста, канечне, была гатова да такіх жартоўных выхадак перапытчыцы, па-гэтаму, сеўшы за стол, ціхонька збірала так называемае “смецце”, пасля чаго перапытчыца пачынала яе хваліць. А калі нявеста прыносіла сабраныя манеты перапытчыцы, тая адказвала: “Гэта ўжо тваё”. За сталом бацька таксама рознымі спосабамі хваліў сваю дачку, а перапытчыца, у сваю чаргу, не толькі пераспрашвала пра нявесту, але і прасіла паказаць, што і як яна ўмее рабіць. Перш частавала пірагом, затым глядзела як яна збірае манеты, а потым пыталася: ці ўмее танцаваць і спяваць. Нявеста на пытанне адказвала песняй, якую сама зачынала, а дзяўчаты падхоплівалі. Пасля перапытчыца і сама магла заспяваць, і жаніху наказвала, каб узяў нявесту і разам з ёй патанцаваў, тым самым глядзела, ці падыходзяць яны адзін аднаму.
5 этап: абмен падарункамі і хлебам: Ужо калі пэўны час пасядзелі за сталом, паспявалі песні, калі перапытчыца папераспрашвала ўсе, што ей хацелася, бацька нявесты прасіў расказаць пра жаніха. Перапытчыца разам з жаніхом уставала і пачынала хваліць жаніха, які і сам браў на сябе размову з бацькам, уручаў падарункі, каб толькі спадабацца сям’і нявесты. Бацька хваліў жаніха, прыгаворваючы, што могуць ужо засылаць сватоў. А затым пытаўся ў дачкі, ці згодна яна пайсці замуж. Дачка тут жа пыталася у бацькоў, ці згодныя яны пусціць яе замуж за хлопца. Тыя ж у адказ гаварылі, што ён ім спадабаўся (ці не спадабаўся). Пасля згоды нявеста дорыць жаніху бутэльку з тлушчам, укручаную ў ручнік, які выткала сама ў знак згоды, багацця і добрага жыцця. Пасля гэтага маці нявесты дорыць перапытчыцы каравай, каб тая перадала яго бацькам жаніха ў знак згоды да прыезду сватоў. А перапытчыца перадае каравай, з якім прыйшла ў госці ад імя бацькоў жаніха, пасля аб’яўляе, каб нявеста рыхтавалася да прыезду сватоў. У знак дамоўленасці ўсе прысутныя распіваюць апошнюю бутэльку гарэлкі, а нявеста вешала на браму тканы ручнік “… каб усе на вёсцы бачылі, што пярэпыты ў гэтай хаце адбыліся ўдалыя”.
