1. Калядкі
Вечарам напярэдадні Каляд дзяўчаты і хлопцы збіраюцца для абыходнага абраду па вёсцы, апранаючыся ў загадзя вызначаныя касцюмы цыганоў, казы, мядзведзя, запрашаюць музыкантаў. Калядоўшчыкі, ідучы па вуліцах, спыняюцца з песняй каля кожнага двара, гаспадары якіх павінны запрасіць іх да сябе ў хату. Па мясцовым павер’і, калі калядоўшчыкі зойдуць у хату, гаспадарам будучы год прынясе шчасця і дабрабыт.
Калядоўшчыкі спачатку наведваюць хату мясцовага святара, дзе атрымліваюць благаславенне на абыходны віншавальны абрад. Абыход вёскі адбываецца з хаты ў хату з песнямі:“А ў гаспадара пасярод двара”,”На гары цыганы стаялі”. Гурт уваходзіць у хату з віншавальнай песняй, с пажаданнямі гаспадарам і іх дзецям добрага ўраджаю, дабрабыту, здароў’я. Пасля выканання песні, калядоўшчыкі рассыпаюць зерне, прыгаворваючы:
Святкуем калядкі –
Лавіце зярняткі!
Лавіце рукой,
Каб быў добры настрой!
Каб моцна грэла сонца —
Кіну ў аконца.
Майце ўсяго даволі,
А бяды ніколі.
Нікога не хвалюўце,
А ўсім святло даруйце!
Калядоўшчыкі звяртаюцца да казы:
А ну, Каза, павярніся.
Гасцям добрым пакланіся!
Далей пачынаецца тэатралізаваная дзея “Каза” пад песню “Го-го-го, каза”. Падчас яе спеву каза выконвае дзеянні, якія гучаць у песні.
Пасля “Казы” адзін з калядоўшчыкаў кажа: “Хто з казою патанцуе, таму ў годзе пашанцуе”. Усе прысутныя становяцца вакол казы ў карагод і праводзяць гульню з казой:
Ішла каза, ды каза,
Ды па ельнічку,
Запрашала ўсіх на вяселлечка!
Пасля гэтых слоў Каза спыняецца насупраць аднаго з удзельнікаў (першы – гаспадар хаты), які становіцца ўслед за казой. Затым гэтыя двое рабілі паварот у супрацьлеглы бок і той, хто быў за казой – аказваўся першым і зноў пачыналася гульня са словамі: “Ішла каза, ды каза”. І так магло доўжыцца, пакуль усе прысутныя ў хаце не стануць у шэрэнгу за Казой.
Пасля гульні Каза, стаміўшыся, нечакана падае на падлогу. Адзін з калядоўшчыкаў кажа: “Хіба наша каза памерла! (Звяртаючыся да гаспадароў) — трэба яе пачаставаць! Дайце рэшата жыта, каб каза была сыта! Мерачку аўса, наверх каўбаса! І тры кускі сала, каб каза ўстала!”. Каза ўстае і скача, а на змену ёй ўваходзіць пад музыку мядзведзь. Калядоўшчыкі даюць яму розныя заданні: “Мішка, пакажы, як дзеткі ў школу збіраюцца?”, “Як кашу ядуць?”, “Як дзяўчаты перад люстэркам прыхарашваюцца?”, “Як хлопец дзяўчыну абдымае?”. Мішку за яго старанне гаспадары адорваюць падарункамі.
Пасля тэатралізаваных дзей калядоўшчыкі павінны патанцаваць з гаспадарамі “Польку”,” Нарэчаньку”, “Лысага” і пагуляць у гульню “Машу”. Пасля ўсіх гульняў калядоўшчыкі кланяюцца гаспадыні, прыгаварваючы: “Ты гаспадыня хараша, даставай панчоху грошай – дары каляду! мерачку аўса, паверх каўбаса! козачцы на рожанькі па два пірожанькі! мядзведзю на хвасточак — сала кусочак! да гэтага прысмаку — кошычак маку!
Гаспадары частуюць калядоўшчыкаў: салам, мёдам, каўбасамі, пірагамі, квасам і іншымі прысмакамі. На прыканцы абрада калядоўшчыкі жадаюць гаспадарам багацця, здароў’я, сямейнага ладу і з песняй “На нова лета” выходзяць з хаты, накіроўваючыся да наступнай. Пасля абыходу вёскі гурт калядоўшчыкаў збіраўся ў хаце аднаго з удзельнікаў і гулялі амаль да рання.
